Milli maraq və Azərbaycan Respublikasının milli maraqlarının təyini 

Azərbaycan siyasətində təməl problemlərdən biri siyasətçilərin, ictimai xadimlərin milli maraq anlayışı üzərindən siyasi manipulyasiya etmələri və ya populizmə yuvarlanmalarıdır. 

Üçüncü Respublika Platforması olaraq bu sənəddə biz milli maraq anlayışına nəzəri baxışımızı və prinsipial yanaşmamızı təqdim edirik. 

Nəzəri baxımdan milli maraq məfhumunun iki mənası fərqləndirilməlidir: ritorik və analitik.  

• Ritorik mənada milli maraq siyasətçilərin və ictimai xadimlərın ritorikasıdır və bu mənada milli maraq ifadəsi əhalini və ya onun bir qrupunu inandırmaq üçün istifadə edilir. 
• Analitik mənada milli maraq isə milli maraq məfhumunun obyektiv mənasını təhlil etmək və ona uyğun rasional çərçivəni müəyyən etməkdən ibarətdir. 

Milli maraq məfhumunun müəyyən edilməsində dövlətin təbiəti (onun legitim zorakılıq aparatı üzərində monopoliya olması) və buna əsasən dövlətlərarası münasibətlərin xarakteri (rəqabət/çəkişmə, yoxsa əməkdaşlıq) əsas rol oynayır. Hesab edirik ki, milli maraq subyektiv qiymətləndirməyə deyil, yuxarıda təhlil edilən obyektiv dəyərləndirməyə söykənməlidir. Buna görə də ritorik mənada milli maraq anlayışı subyektiv olduğuna görə ona qarşıyıq. Milli maraq konseptinin obyektiv mənasının müəyyən edilərək siyasi davranışların buna müvafiq formalaşdırıla biləcəyinə inanırıq.  

Yuxarıda qeyd edilənlərə əsasən hesab edirik ki, milli maraq konsept olaraq suveren dövlətin iqtisadi, hərbi, kultural və sair məqsəd və ambisiyalarının reallaşdırılmasına dair idarəetmə məntiqidir. 

Bu baxımdan milli maraq və demokratik idarəçilik konseptləri bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etmir. Əksinə, demokratik prosedur milli maraqların müəyyənləşdirilməsində vacib rol oynayır. 

Yuxarıda göstərilənlərə əsasən milli maraqlar kimi aşağıdakıları təyin etmək mümkündür: 

• Şəxsiyyət – şəxsin hüquq və azadlıqlarının təminatı; 
• Millət – millətin (ölkə vətəndaşlarının toplusunun) ictimai maraqlarının tərəqqisi. Burada ictimai maraq deyərkən cəmiyyətin təhlükəsizliyi və rifahının təminatına yönəlmiş məsələlər nəzərdə tutulur; 
• Dövlət – dövlətin müstəqilliyi (digər dövlətlərdən formal olaraq asılı olmaması), suverenliyi (öz ərazisi üzərində məqbul çərçivədə yekun söz sahibi olması) və təhlükəsizliyi. 

Xülasə, III Respublika Platforması milli maraqlar anlayışının ritorik və analitik izahının məntiqi nəticəsi kimi Azərbaycan Respublikasının milli maraqlarını aşağıdakı prinsiplər üzrə müəyyən edir: 

İnsan - onun hüquq və azadlıqları; 

Dövlət - onun müstəqilliyi, suverenliyi, unitarlığı, sekulyarlığı və təhlükəsizliyi; 

Millət - Azərbaycan millətinin vahidliyi, yəni etnik mənsubiyyətindən, dini inancından, dilindən asılı olmayaraq, Azərbaycan dövlətinin bütün vətəndaşları - azərbaycanlılar vahid millətdir.